de bijenverleider

                                           Naam tok Phu Sang

 

Naam (water) tok (vallen) Phu Sang... u begrijpt het al, ik wil het even hebben over the Phu Sang Falls. Niet zo hoog (15 meter) maar wel bijzonder. Dit is zo een plek waar thaise mensen graag komen picknicken op vrije dagen. Bijna 22 jaar geleden kwam ik er voor het eerst en gisteren heus niet voor het laatst.

een farang beetnemen

 

Een kleine anekdote uit dat verleden wil ik jullie toch niet onthouden. Vlak na ons huwelijksfeest, dus vlak nadat het hele terrein weer netjes was opgeruimd door familie en buren was het moment ter ontspanning aangebroken. Een drietal pick-ups werden volgeladen en de 16 kilometer langer rit aangevat. Natuurlijk kon niet iedereen in de bestuurderscabine maar dat is in Thailand sowieso geen groot probleem. Dan neem je gewoon zij-aan-zij plaats in de open laadruimte. Mijn kersverse bruid Siriwan liet me instappen naast mijn kersverse zwager Sarit. Zijzelf wikkelde zich in een groot laken want welke thaise vrouw wil een donkere huid, pale is beautifull, ja toch? Ik zat dus naast de zwijgzame Sarit die nauwelijks een woord Engels sprak te verlangen dat de rit niet te lang zou duren. Genieten van het prachtige landschap dan maar. Het was een gejoel van jewelste toen het kleine konvooi arriveerde bij de waterval. De laadbak van onze pick-up was inmiddels leeg… of toch niet, nee niet helemaal, er zat nog een gestalte gehuld in een groot laken. Ik zag aan het volume van de lichaamsvorm dat het niet Siriwan kon zijn. De omstaanders maakten me met gebaren duidelijk dat het de bedoeling was dat ik “haar” uit de laadruimte moest tillen. Ik nam haar beet en toen iedereen begon te gillen en te lachen wist ik het zeker. Ze hadden het zwaarste meisje uit de familie uitgekozen, een nichtje van Siriwan.  Tweeëntwintig jaar geleden was dit 70 kilo zware meisje geen probleem en ik droeg haar de picknickweide op. De rest van de namiddag bracht ik in kleermakerszit door in het gezelschap van de uitgelaten bende. Spijtig genoeg begreep ik geen jota van de levendige gesprekken. Het werd nog een hele lange weg naar het armtierig bescheiden mondje thais dat ik nu beheers.

Ontelbare jaren later werd Phu Sang waterfalls opnieuw het decor van een gezellige namiddag. Een collectieve feestdag was het en tientallen groepjes mensen zaten onder schaduwrijke bomen te genieten van mekaars gezelschap. Vanzelfsprekend horen hier lekkere hapjes bij.

Veel voorbereiding vergt dat niet want je kan de lekkerste hapjes ter plaatse kopen. 

De handelaars weten heus wel waar en hoe ze zaken kunnen doen en toveren in een mum van tijd onweerstaanbare lekkernijen tevoorschijn. De geur van gebakken vis, knapperige worstjes, kippenvleugeltjes you name it... Voor een prikje ben je aan het smullen. De borden leveren zij en de vaat hoef je ook al niet te doen. De aanvoer gebeurt met rijdende eetstalletjes (motorbike met zijspan waarop het kraampje gemonteerd staat) en als de voorraad op is rijden ze een volgende lading halen.

De kinderen spelen in het water van de brede beek waarin de waterval uitmondt. Enkele warmwaterbronnen boven in de jungle zorgen ervoor dat het water voortdurend minstens 35 graden warm is. De streek is vulkanisch, vandaar. Ik liet de groep achter na de maaltijd en trok op verkenning uit. Bomenfreak als ik ben wilde ik enkele prachtige exemplaren fotograferen. Een boom links naast de waterval fascineert me reeds lang. Het is een reus met gigantische afmetingen (hetgeen je met reuzen nog al eens hebt).

Ik wil al jaren weten welk soort boom dit is. Eenmaal je de naam kent kan je op zoek gaan naar gegevens en wetenswaardigheden.  

Ton nie cheu ton joean pheung, vertelde de parkwachter me. Ik had mijn stoute schoe… sandalen aangetrokken en hem eenvoudigweg de vraag gesteld. Letterlijk vertaald is dit “de boom die bijen verleid”. Leek me logisch afgaand op het feit dat er tal van enorme bijennesten in hingen.

Ik vroeg hem dit in het thais te noteren want dan kon ik echt aan de slag. Later die dag zocht ik het op. Gewoon googlen met ต้นยวนผึ้ง (schoonzus heeft thais keyboard). Het aha erlebnis krijg je wanneer je de Latijnse naam ziet verschijnen.

De KOOMPASSIA EXCELSA TAUB of tualang tree trekt de giant honney bees APIS DORSATA aan. Waarom denk ik dan?

 

beeronvriendelijke eigenschappen

Iets verder lees je dat er mogelijke verklaringen zijn. De takken zijn heel hoog aangebracht en de bast van de boom is spekglad.  De Aziatische honingbeer kan er dus onmogelijk in klimmen begrijp je dan, waardoor de giant honney bees dit in de loop van de evolutie een interessant plekje zijn gaan vinden. Zo van “kijk ons hier hangen en je kan er lekker niet bij!”

Een "bij"komend aspect is dat - in streken waar de honing van de apis dorsata wel wordt geoogst – men niet geneigd is hem te kappen. Een beetje zoals wij er tegenop  kijken om de kip met gouden eieren te slachten.
Koompassia heeft geen compassie (medelijden) met kevers die gaatjes willen boren in zijn bast. Deze super defensieve boom scheidt dan namelijk een dodelijk hars af.

Ergens anders op het wereldwijde web verneem je dat er regio’s zijn in Thailand waar men de honing onberoerd laat hangen omdat er geesten in de boom zouden schuilen.

Een collega bij de stad Genk (met jarenlange tropenervaring) vertelde me ooit dat bijgeloof dikwijls zijn ontstaan kent of het gevolg is van dergelijke toestanden. In het verleden zal er wel iemand geprobeerd hebben om de honing te oogsten en het met de dood bekocht hebben... uit de boom gevallen (wegens de gladheid van de schors) of aangevallen door de een zwerm agressieve bijen. Daarna onstonden de verhalen over boomgeesten spontaan en de angst hiervoor weerhield hen dwaze dingen te gaan doen zodat de nesten voor altijd onverstoord kunnen blijven hangen. 

In Borneo zou de hoogste tualang tree 85 m. meten. Overal bovenuit (lat. Excelsa) stekend met een kruin vol geesten en reuzebijen is het niet te verwonderen dat hij mijn aandacht trok. Een ding weet ik heel zeker. Imker worden in Thailand is een ideetje dat ik vooralsnog niet in mijn lijstje "nog te verwezenlijken " opneem. 

Stassen Roger